Түүхийг нэхэн санаж, хойч үедээ дурсамж, бахархлыг үлдээдэг “Ялалтын баяр”

Хүн чанарыг шалгаж, мөн чанарыг харуулсан дайн гэгч хайр, аз жаргал, сайн сайхан амьдралын мөрөөдөлтэй хэнийг ч үл ялган, уй гуниг, хагацал харуусал, амьд үлдэхийн төлөөх тэмцэл, тэсвэр хатуужил, тэвчээрийг шалгасан цаг хугацаа, түүхийн үнэн гэрч гэлтэй.

1939-1945 онд үргэлжилсэн Дэлхийн хоёрдугаар дайнд 61 улс орон, дэлхийн хүн амын 80 шахам хувь нь шууд болон шууд бусаар оролцож, 110 сая гаруй хүн цэргийн албанд татагдаж, тэдний 60 гаруй сая хүн амь үрэгдсэний ихэнхи нь энгийн иргэд байсан гэдэг. Энэ дайн нь 1939 оны 9-р сарын 1-нд Герман улс Польш руу довтолсноор эхэлсэн бөгөөд 1941 оны зургаадугаар сарын 22-ны өдрийн үүрээр Германы тал нэгэн зэрэг гурван өргөн фронтоор 180 орчим дивиз, 5.5 сая орчим цэргийн хүчээр ЗХУ-ын эсрэг цэрэг дайны ажиллагааг эхлүүлсэн. Дэлхийн хүн төрөлхтөний түүхэнд хар мөрөө үлдээж, таван жил үргэлжилсэн урт хугацааны дайны он жилүүдэд хүний хорон муу санаа ямар аймшигтай зүйлс хийдэг болохыг хорих лагерьт хоригдсон хүмүүсийн түүх намтар, баримт сэлт, ном зохиол, кино уран бүтээлүүдэд үлдсэн байдаг.

Өнөөдөр ч дэлхийн улс орнуудад дайны нөхцөлд амьдарч байгаа олон мянган хүнийн эрх, эрх чөлөөний төлөөх тэмцэл өрнөж, хэн нэгэн муу сэтгэлтний золиос болон хохирч яваа. Тийм ч учраас Дэлхийн II дугаар дайн өнгөрсөн цагийн түүх болон үлдсэн ч өнөөдөр ч үргэлжилсээр байгаа дайны тулааны үнэн дүр төрхийг хэн ч үл мартаж, эхийн халуун хэвлийгээс хүн болон мэндэлсэн эрхэм хувь тавиландаа талархаж, хорон муу атгаг санаандаа хөтлөгдөлгүй бусдыг өөр шигээ санаж хайрладаг хүмүүсийг төлөвшүүлэхэд анхаарал хандуулах нь чухал гэлтэй.

Тийм ч учраас жил бүрийн 5 дугаар сарын 9-ний өдөр ОХУ-ын хотуудад Дэлхийн II дайны он жилүүдийн гашуун сургамжийг дурсан санаж, түүхэн ялалт байгуулсан өдрийг бүх нийтээр өргөн дэлгэр тэмдэглэн өнгөрүүлж, өнгөрсөн, одоо, ирээдүйн гурван цагийн хэлхээг холбосон баярын жагсаалыг зохион байгуулдаг уламжлалтай. Сэтгүүлч миний хувьд ОХУ-ын Бүгд Найрамдах Буриад Улсын нийслэл Улаан-Үүд хотыг зорин очиж, “Аугаа эх орны дайны ялалтын 80 жилийн ойн баяр”-ын жагсаалыг ёслол төгөлдөр тэмдэглэн өнгөрүүлсэн торгон мөчийг дахин мэдэрсэндээ баяртай байна.